Domaine W is het levensproject van Sophie Wautier en haar man Dimitri Vanderheyden. Zij vormen de 6e generatie op het familiaal landbouwbedrijf gelegen te Saintes, Waals-Brabant. Sophie en Dimitri woonden tot vijf jaar geleden in Oostenrijk, waar Sophie werkte als psycholoog en Dimitri bij zuivelgigant Danone. Beiden bleven echter op hun honger zitten in die jobs, en de passie voor de land- en tuinbouw bracht hen terug naar België, om er het ouderlijk bedrijf verder te zetten. Louter de gangbare akkerbouwtak verder zetten was geen optie: hiervoor was het bedrijf te klein, deze piste zou niet rendabel zijn. Ze leerden de biologische en biodynamische productiewijze al kennen in Oostenrijk, en toen ze ginds de kans kregen om een 5 ha grote wijngaard over te nemen aarzelden ze niet. In deze Oostenrijkse biowijngaard experimenteerden ze tot 2017, waarna ze besloten om de ouderlijke vierkantshoeve in België op te knappen en er een participatief wijnbouwtraject op te zetten.

Keuzes maken

Al in Oostenrijk begonnen ze na te denken over de Belgische aanplant, en Sofie en Dimitri twijfelden lang over de keuze tussen klassieke en hybriderassen. Dimitri: ‘We kozen uiteindelijk voor drie klassieke variëteiten: Chardonnay, Pinot Noir en Pinot Meunier. De keuze voor deze klassieke rassen was vooral een marketingkeuze: we wilden mikken op een topwijnsegment (onze wijnen verkopen we aan €36/fles) en we hadden schrik dat de consumenten in dit segment de hybriden niet zouden accepteren. Uit mijn job bij Danone leerde ik al hoe moeilijk het is om de perceptie van de consument te veranderen. Bovendien hadden we schrik voor de organoleptische eigenschappen van hybridewijnen, waar vijf jaar geleden nog erg weinig over geweten was’.

De aanplant

In 2014 al startten ze de zoektocht naar geschikt plantmateriaal. Dimitri: ‘Onze wijnstokken kochten we uiteindelijk aan bij de firma Mercier, omdat zij 2 traaggroeiende onderstammen konden leveren, nl. de 3309 en 10114. Ons bedrijf bevindt zich immers op een erg vruchtbare zandleembodem met 18% klei, en een te sterke groei is nefast voor de wijnrank. In 2016 werden dan de eerste stokken geplant, aan een densiteit 4500 stokken/ha en een tussenrijafstand van 2m20. Deze leveren momenteel een productie van 50 à 60 hectoliter per hectare. Ons totale areaal bestaat in 2021 uit 8 ha wijndruiven, waarvan reeds 4 ha in productie. 50% van dit areaal is Chardonnay, 25% Pinot Noir en 25% Pinot Meunier. Deze laatste variëteit doet het het best in onze zwaardere grond en is ook erg goed bestand tegen vorst. Wij beschikken over het grootste Meunier-areaal in België. Onze Chardonnay doet het ook goed maar is duidelijk vorstgevoeliger’.

Een biodynamische wijngaard

‘Domaine W is sinds 2019 volledig biodynamisch gecertificeerd, wat nog een stapje verder gaat dan biologische certificatie. De omschakeling werd in 2016 gestart. Voor deze certificatie zijn we aangesloten bij het Franse Demeterlastenboek. In België zijn er immers drie biocontrole-organisaties, maar nog geen controle-instelling voor biodynamische landbouw. De weergoden waren ons de afgelopen jaren gunstig gestemd, waardoor we nog geen grote uitbraken van ziektes doormaakten. De meest voorkomende in de wijnbouw in onze regio zijn valse en echte meeldauw, oïdium en blackrot. Meeldauw duikt soms op in onze wijngaard maar vormt niet echt een probleem probleem. We zetten zowel zwavel als koper in hiertegen, dit laatste aan een gemiddelde dosis van 1 tot 1,5 kg/ha/jaar. In de biodynamische druiventeelt mogen we gemiddeld 3kg koper/ha/jaar gebruiken over een termijn van 6 jaar. We hebben dus nog wel wat marge voor natte jaren zoals 2021’ vertelt Dimitri.

De vinificatie

Op vlak van vinificatie zijn er volgens Dimitri geen onoverkomelijke aanpassingen nodig als je bio of biodynamisch wilt produceren. ‘De moeilijkheid zit hem echt in de wijngaard. De grootste veranderingen in een biodynamische vinificatie is het feit dat we streven naar een spontane gisting en slechts 60 mg sulfiet mogen gebruiken. We werken volgens de méthode traditionelle. In 2018 produceerden we onze eerste wijnen, het ging toen om slechts 2500 flessen. We maakten toen nog gebruik van de infrastructuur van Vin de Liège, een ander biowijndomein in Wallonië. Intussen investeerden we in onze eigen wijnkelder, met bv. de aankoop van een eenvoudige, volledig mechanische pers. Enkel de dégorgement en tirage besteden we momenteel nog uit. In 2019 en 2020 konden we meer flessen produceren en nam ook de kwaliteit aanzienlijk toe’.

Financiering

Achter het wijndomein schuilt geen grote kapitaalkrachtige familie zoals soms het geval is. Daarom moesten Sophie en Dimitri op zoek naar een andere manier van financieren. ‘Die vonden we in de vorm van een participatieve community. Onze club telt nu al 750 leden. Als lid kies je voor een nikkel, bronzen, zilveren of gouden lidmaatschap en betaal je respectievelijk €300, €600, €1200 en €3600. Op die manier zamelden we in 2 jaar tijd al €2 miljoen in. Het idee is dat onze leden voor hun bijdrage een aantal flessen wijn ontvangen, in functie van hun lidmaatschap. Uiteraard hadden we in de eerste jaren nog geen opbrengst. Om onze leden toch iets terug te geven organiseerden we elke maand activiteiten: meehelpen met de activiteiten in de wijngaard, wijnproeverijen, lessen met een oenoloog, een wijnterras enzovoort. Het werd een gigantisch succes. Intussen werkten we ook hard aan de biodiversiteit op het domein. Zo plantten we al 200 bomen, vooral fruitbomen: de op de boomwortel levende mycorrhiza zorgen voor interessante interacties in de bodem van onze wijngaarden. Deze winter deden we ook een proefproject met de begrazing door schapen in de wijngaard. We kozen bewust voor een klein ras dat de wijnranken met rust laat. We hebben nu nog maar enkele dieren maar willen wegens succes graag uitbreiden naar een kudde van 30 schapen die de volledige 8 ha kan begrazen. Verder willen we ook akkers omzetten in weide om te laten begrazen door koeien. Op termijn willen we zo naar een biodynamisch bedrijf van 50 ha waarvan 12 ha wijngaard’.